2025 yılı, Türkiye ve özellikle Eskişehir'deki tarım sektörü için oldukça zorlu bir başlangıç yaptı. Artan girdi maliyetleri, iklimsel dengesizlikler, geç ödenen desteklemeler, sulama elektriğindeki arızalar ve çiftçilerin artan borç yükü, tarımın sürdürülebilirliğini ciddi şekilde tehdit ediyor. Peki, bu zorlu tablo karşısında çiftçi ne yapacak?

Girdi Maliyetlerindeki Artış: Çiftçinin Belini Büken Yük

Elektrik, motorin, tohum, gübre, işçilik ve amortisman giderleri her geçen gün artıyor. 2025 sezonuna girerken elektrik fiyatlarına gelen %12.4 zam ve taban gübresinin 1 çuvalının 1300 TL olması, çiftçinin 10 liraya sattığı buğdayı tohumluk olarak 20 liraya alması, geçen seneye kıyasla ikiye katlanan işçilik masrafları ve makine ekipmanlarındaki amortisman giderleri çiftçinin belini büküyor. Bu durum, üretim maliyetlerini artırarak çiftçinin rekabet gücünü azaltıyor.

İklimsel Dengesizlikler: Umutlar Yerle Bir

2025 yılında kar yağışının olmaması, kuraklık, don ve dolu olayları çiftçinin sezona olan umutlarını yerle bir etti. Kar yağışının olmaması ve yağmurların geçmiş 10 seneye kıyasla neredeyse yarıya düşmesi, yer altı sularının çekilmesine neden olarak çiftçinin maliyetlerini giderek katlıyor. Nisan ayında yaşanan don olayları özellikle Mihalıççık'ta kiraz bahçeleri başta olmak üzere, pancar ve mısırda erken dönem ekilişlerinde zarara yol açtı. Mayıs ayının başında görülen dolu ve sel afetinden ise Türkmentokat, İmişehir, Aksaklı, Kalkanlı, Yenikent, Kırka, Seyitgazi ve Mahmudiye'nin belirli mahalleleri zarar gördü. Bölge çiftçileri, bu olumsuzluklar nedeniyle verim konusunda büyük sıkıntılar yaşıyor.

Geç Ödenen Desteklemeler ve Artan Borç Yükü

Mazot-Gübre ödemelerinin bir sene geç yapılması ve Hububat Fark Desteği ödemesinin hasattan yaklaşık 9 ay sonra yapılması, çiftçinin üretim sürecini olumsuz etkiliyor. Desteklemelerin gecikmesi, çiftçinin girdi maliyetlerini karşılamasını zorlaştırıyor. Örneğin, 2024 yılında 19.000 TL olan Dap Gübresi şu anda 26.000 TL, 13.000 TL olan Üre Gübresi 19.000 TL ve 2057 TL olan Gram Altın şu anda 4150 TL'dir. Bu durum, çiftçinin finansal yükünü daha da artırıyor.

Çiftçinin bankalara ve tarım kredilere olan borcu her sene artıyor. 2025 Ocak itibariyle çiftçilerin bankalara olan borcu 899 Milyar TL'yi aştı. Tarlaları ve traktörleri banka tarafından haczedilerek satışa konuluyor. Bu durum, çiftçinin üretim yapma kabiliyetini ortadan kaldırıyor ve tarımın geleceğini tehlikeye atıyor.

Özetle, 2025 yılı tarımda yeni bir yol haritasının şart olduğunu gösteriyor. Girdi maliyetlerinin kontrol altına alınması, iklim risklerine karşı sigorta sistemlerinin güçlendirilmesi ve çiftçilere yönelik faizsiz kredi mekanizmalarının devreye sokulması kaçınılmaz hale gelmiştir. Tarım ülkenin geleceğidir. Eğer üretici ayakta kalmazsa, gıda güvenliği ve ekonomik bağımsızlık da tehlikeye girer. 2025 yılı zorluklarla başladı. Umarım açıklanacak taban fiyatlarıyla bu zorluklar kolaylaşır.